نوع مقاله : Original Articles

چکیده

مقدمه: کارایی مداخلات آموزشی منطبق با مراحل آمادگی روانی، در ارتقای سلامت اثبات شده است. این مطالعه به منظور بررسی اثربخشی مداخله آموزشی با کاربرد مدل مراحل تغییر در ارتقای رفتارهای خودمراقبتی سلامت دهان در دانش‌آموزان در شهر قزوین انجام شد. مواد و روش‌ها: در یک مطالعه مداخله‌ای شاهددار تصادفی با استفاده از نمونه‌گیری چند مرحله‌ای، 160 دانش‌آموز مقطع ابتدایی که در مراحل غیر فعال قرار داشتند، از میان 8 دبستان به طور مساوی در دو گروه آزمون و شاهد قرار گرفتند. داده‌ها با استفاده از پرسش‌نامه‌ای شامل اطلاعات جمعیت‌شناختی، سازه‌های مدل تغییر و شاخص تعدیل یافته پلاک دندانی، قبل و شش ماه پس از مداخله ارزیابی شد. برنامه آموزشی شامل 4 جلسه 60-45 دقیقه‌ای با محوریت تغییر نگرش، بهبود خودکارآمدی، تغییر توازن تصمیم‌گیری به همراه عکس‌ها، کلیپ آموزشی و پمفلت برای گروه آزمون ارایه شد. آزمون‌های 2χ، Paired-t و t مستقل، آنالیز واریانس با آزمون تعقیبی Scheffe، آزمون Wilcoxon و Mann-Whithney برای تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده شد (05/0 = α). یافته‌ها: قبل از مداخله هیچ یک از دانش‌آموزان حضور در مراحل فعال (عمل و نگهداری) را گزارش نکردند، در حالی که بعد از مداخله آموزشی 26 درصد از دانش‌آموزان گروه آزمون حضور در مراحل فعال را گزارش کردند و تعداد افراد مرحله پیش تفکر به نصف کاهش یافت (0003/0 = p value). بهبود معنی‌دار خودکارآمدی (0006/0 = p value)، فرایندهای تغییر (002/0 = ‌p value) و توازن تصمیم‌گیری (005/0 = p value) در گروه آزمون مشاهده شد و آموزش قادر به کاهش معنی‌دار میزان پلاک دندانی (0001/0 = p value) و افزایش رفتار خودگزارشی مراقبت از سلامت دهان (021/0 = p value) بود. نتیجه‌گیری: مداخله آموزشی بر اساس مراحل تغییر می‌تواند بر ارتقای رفتارهای مرتبط با سلامت دهان و دندان و شاخص‌های بالینی دهان و دندان (پلاک دندانی) تأثیر گذار باشد. کلید واژه‌ها: آموزش، رفتار مرتبط با سلامتی، خودکارآمدی، مدارس، سلامت دهان و دندان

عنوان مقاله [English]

Effectiveness of educational intervention based on transtheoretical model in promoting oral health self-care behaviors among elementary students

چکیده [English]

Introduction: Studies have demonstrated the effectiveness of psychological stage-based educational interventions to promote healthy behaviors.  This study examined the effectiveness of an educational intervention based on the stages-of-change model in improving oral self-care behaviors among students in Qazvin, Iran. Materials and Methods: In this randomized controlled study, 160 elementary schoolchildren who were in inactive stages were selected from 8 primary schools using multi-stage sampling approach and were assigned to either the control or the intervention group. Data, including demographic variables, transtheoretical model constructs and the modified plaque index, was collected using a questionnaire before and six months after the intervention. The educational intervention consisted of four 45‒60-minute sessions with a focus on attitude change, self-efficacy promotion and decisional balance change, using images, educational clips and special pamphlets in the intervention group. Data were analyzed with chi-squared test, paired t-test, independent t-test and ANOVA, followed by post hoc Scheffé’s test, Wilcoxon’s test and Mann-Whitney test (α = 0.05). Results: Before the intervention, none of the subjects were in the action and maintenance stage, while after the educational intervention, 26% of the intervention group subjects moved to active stages and the number of pre-contemplation stage subjects was halved (p value = 0.0003). Significant improvements were observed in self-efficacy (p value = 0.0006), process of change (p value = 0.002) and decisional balance (p value = 0.005) in the intervention group. Training based on the stages model was able to significantly decrease the plaque index (p value = 0.0001) and increase self-reported oral care behavior (p value = 0.021). Conclusion: Educational intervention based on stages-of-change model can improve oral health-related behaviors, and clinical oral and plaque indexes among students.   Key words: Education, Health behavior, Oral health, Schools, Self-efficacy